Margaretenhof,   Jansveld 4 e.v. te Utrecht

Het grotendeels verscholen gelegen hofje is een oase van rust midden in het centrum van Utrecht. Vier vrijwoningen liggen aan het Jansveld, de vijf andere rond een tuin die alleen bereikbaar is door een (meestal gesloten) poort. Het Utrechts Monumentenfonds is nu de huisbaas van de voormalige vrijwoningen.
Weinig hofjes zijn zo gecompliceerd tot stand gekomen als dit complex. Het begin van deze stichting is het Sint-Matthijs- en Margaretengasthuis, een fors gebouw dat lag achter de huizen van de Voorstraat. Vanaf die straat was het bereikbaar via een doorgang. Het gasthuis werd rond 1367 gesticht door domkanunnik Ghysebrecht van Walenborch. Dit soort gebouwen had meestal reeksen bedsteden langs de wanden.
In 1562 werd dit gebouw en een ander middeleeuws gebouw langs het Jansveld (nu nummer 18 en 20) opgedeeld in kleine wooneenheden voor een nieuwe vorm van liefdadigheid: vrijwoningen. Op het erf werden nieuwe huisjes gebouwd, zodat er in 1603 vijftien vrijwoningen geteld werden.
Daarna werden af en toe huisjes verbouwd, herbouwd, verkocht en gesloopt. De grote klap kwam in 1894, toen onder meer het hoofdgebouw gesloopt werd voor de bouw van een bioscoop aan de Voorstraat, maar dat bouwplan ging niet door.
De Margaretenhof bestaat nu uit heel verschillende huisjes, allemaal van één bouwlaag. Tegen de al genoemde dwarshuizen 18 en 20 (beide met een diepe kelder), mogelijk van rond 1500, staan ruggelings tegen de diepe huizen Jansveld 14 en 16, uit de tweede helft van de 16e eeuw.
Links van de poort staat een dwarshuis uit de 17e of 18e eeuw, dat later gesplitst werd in de woningen Jansveld 4 en 6. Deze laatste heeft zijn ingang in de poortweg. Hierachter liggen de dwarshuizen Jansveld 8 en 10. Het linker (nummer 8) is typisch voor de 16e eeuw en lijkt op een Myropscamer. Nummer 10 staat op een oudere, hooggelegen diepe kelder. Het jongste huis van het hofje sluit rechts hierop aan: Jansveld 12, in het tweede kwart van de 19e eeuw gebouwd ter vervanging van een voorganger.
Aan het voormalige bleekveld staat een dubbele poepdoos uit het begin van de 20e eeuw.

Tekst: Jean Penders (03-2007). Bronnen: zie literatuurlijst. Afbeelding: Jean Penders